การยศาสตร์คือทางออกของออฟฟิศซินโดรมจริงไหม ?

เมื่อพูดถึง "ออฟฟิศซินโดรม" หลายคนคงนึกถึงอาการปวดคอ บ่า ไหล่ หลัง หรือข้อมือ ที่เกิดจากการทำงานหน้าคอมพิวเตอร์เป็นเวลานานโดยไม่เปลี่ยนท่าทาง ไม่ได้พัก หรือใช้อุปกรณ์ที่ไม่เหมาะสมกับสรีระ โดยเฉพาะในยุคที่การทำงานแบบ Hybrid หรือ Work from Home กลายเป็นเรื่องปกติ ปัญหาเหล่านี้ยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้นจนหลายคนต้องหันมาสนใจแนวทางการยศาสตร์ (Ergonomics) ซึ่งคือศาสตร์ที่เน้นการปรับ "งานให้เหมาะกับคน" ไม่ใช่ "ให้คนปรับตัวเข้ากับงาน"

การยศาสตร์คืออะไร ?

การยศาสตร์คือศาสตร์ที่ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับองค์ประกอบต่าง ๆ ของระบบงาน เช่น โต๊ะ เก้าอี้ คอมพิวเตอร์ แสงสว่าง เครื่องมือ หรือแม้แต่รูปแบบของกระบวนการทำงาน โดยมีเป้าหมายหลักคือการออกแบบสภาพแวดล้อมการทำงานให้ส่งเสริมสุขภาพ ความปลอดภัย และประสิทธิภาพของผู้ปฏิบัติงานสูงสุด

ซึ่งในกรณีของออฟฟิศซินโดรม การยศาสตร์คือทางเลือกที่เข้ามามีบทบาทในการวิเคราะห์ว่า อุปกรณ์ เครื่องมือ และท่าทางที่ใช้ในแต่ละวัน ส่งผลต่อระบบกล้ามเนื้อและกระดูกอย่างไร แล้วปรับแก้ให้เหมาะสม เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการเจ็บเรื้อรัง หรือสะสมจนกลายเป็นโรค

ทำไมออฟฟิศซินโดรมถึงพบบ่อยในยุคนี้ ?

1. พฤติกรรมการนั่งนาน – คนทำงานจำนวนมากนั่งหน้าจอคอมพิวเตอร์ติดต่อกันหลายชั่วโมงโดยไม่ลุกไปเปลี่ยนอิริยาบถ
2. สรีระที่ไม่เหมาะสม – โต๊ะหรือเก้าอี้ไม่ได้ออกแบบมาให้รองรับสรีระ เช่น ความสูงของโต๊ะไม่สัมพันธ์กับความสูงของผู้ใช้ หรือเก้าอี้ไม่มีพนักพิงที่รองรับแนวกระดูกสันหลัง
3. ตำแหน่งอุปกรณ์ที่ผิดพลาด – การวางจอคอมพิวเตอร์ต่ำเกินไป เมาส์อยู่ไกลเกินเอื้อม หรือคีย์บอร์ดอยู่ในมุมเอียงที่บิดข้อมือ ล้วนเป็นปัจจัยที่เร่งให้เกิดอาการเจ็บปวด

การยศาสตร์ช่วยแก้ปัญหาได้อย่างไร ?

วิเคราะห์และปรับตำแหน่งของอุปกรณ์
การยศาสตร์คือสิ่งที่ช่วยวิเคราะห์ว่าอุปกรณ์แต่ละชิ้นควรวางตรงไหนจึงจะสอดคล้องกับสรีระ เช่น หน้าจอควรอยู่ในระดับสายตา คีย์บอร์ดควรอยู่ในระดับข้อศอกเมื่อแขนวางแนบลำตัว ข้อมือไม่ควรงอขณะพิมพ์
แนะนำการปรับเฟอร์นิเจอร์ให้เหมาะกับผู้ใช้งาน
เช่น เลือกเก้าอี้ที่สามารถปรับความสูง พนักพิง และที่วางแขนได้อย่างเหมาะสม หรือแนะนำโต๊ะที่สามารถปรับระดับยืน-นั่งได้ (Sit-Stand Desk) เพื่อกระตุ้นการเปลี่ยนอิริยาบถระหว่างวัน
ออกแบบกิจกรรมพักผ่อนระหว่างวัน
การยศาสตร์ยังแนะนำการพักสายตา การลุกเดิน หรือยืดเหยียดกล้ามเนื้อทุก 30-60 นาที ซึ่งเป็นสิ่งที่ลดความเสี่ยงของอาการเจ็บเรื้อรังได้อย่างมีนัยสำคัญ

แล้วทำไมหลายคนยังเจ็บอยู่ ?

ปัญหาสำคัญคือ การเข้าใจผิดว่าเพียงแค่ "ซื้อเก้าอี้แพง ๆ" หรือ "ใช้เมาส์ตามรีวิว" ก็เพียงพอแล้ว ทั้งที่จริงแล้ว การออกแบบสภาพแวดล้อมการทำงานที่ดีต้องพิจารณาจากการทำงานจริงของแต่ละบุคคล โดยอาศัยการวิเคราะห์การเคลื่อนไหว ท่าทาง ระยะการเอื้อม หรือแม้แต่พฤติกรรมการใช้อุปกรณ์

ดังนั้น การยศาสตร์ที่ได้ผลจึงต้องอิงกับการประเมินอย่างเป็นระบบ ไม่ใช่แค่ตามแฟชั่น

การยศาสตร์คือคำตอบของออฟฟิศซินโดรมไหม ?

คำตอบคือ "ใช่" ถ้าคุณนำการยศาสตร์มาใช้แบบเข้าใจจริง ไม่ใช่แค่ใช้ตามคำแนะนำทั่วไปหรือแก้ปัญหาแบบผิวเผิน การปรับท่าทาง ปรับอุปกรณ์ และเปลี่ยนพฤติกรรมตามหลักการยศาสตร์จะช่วยลดความเสี่ยงของอาการเจ็บปวดเรื้อรังจากการทำงานหน้าจอได้อย่างมีประสิทธิภาพ และยังช่วยให้คุณทำงานได้ดีขึ้นอย่างยั่งยืนอีกด้วย